Συχνά ανασύρω παλιές μνήμες οι οποίες έρχονται σε απόλυτη αντιστοιχία με το ποιος είμαι τώρα. Και αναρωτιέμαι: οι εμπειρίες εκείνες ήταν που με διαμόρφωσαν ή μήπως πάντα ήμουν αυτός που είμαι και οι εμπειρίες αυτές ήταν απλά εκείνες που μου το φανέρωσαν για πρώτη φορά;

Μικρός διάβασα μερικά βιβλία της Αγκάθα Κρίστι και μερικά βιβλία με φανταστικούς κόσμους (Το Χρονικό της Νάρνια). Γενικά δεν διάβαζα πολύ. Δεν θα έλεγα ότι ήταν ακριβώς επιλογές μου. Απλά έπεσαν στα χέρια μου, μάλλον επειδή απλά υπήρχαν στο σπίτι μας.

Ακόμη και σήμερα έχω αδυναμία στα συγκεκριμένα είδη. Μια ταινία που με κούρασε, αλλά μου έδωσε ένα ανατρεπτικό, ενδιαφέρον φινάλε, θα μου αφήσει θετική εντύπωση. Καταλαβαίνω ξεκάθαρα ότι πρόκειται για προσωπικό μου θέμα. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν θα πρότεινα σε τρίτους πολλά από αυτά τα έργα.

Το συναίσθημα εκείνο, όμως, που με αναταράζει πότε δημιουργήθηκε; Είναι ανάμνηση; Άλλωστε είναι συνηθισμένο φαινόμενο (ιδιαίτερα στην ακρόαση της μουσικής) να θαυμάζει κανείς ένα έργο, απλά και μόνο επειδή του θυμίζει κάτι που έχει ξαναζήσει ή έχει συνδυάσει κάτι αντίστοιχο με μια όμορφη περίοδο της ζωής του. Για παράδειγμα ένα τραγούδι μπορεί να σου θυμίζει ένα παλιότερο τραγούδι (είτε μελωδικά, είτε ενορχηστρωτικά, είτε απλά το ύφος του), το οποίο άκουγες μέσα σε μια ευχάριστη συνθήκη. Στις διακοπές, με φίλους ή και κάτι πολύ πιο συγκεκριμένο.

Δεν νομίζω ότι μπορεί να οριστεί τελικά τι είναι αυτό που γεννάει το άλλο. Παμπάλαιο φιλοσοφικό ερώτημα άλλωστε, το αν ο άνθρωπος γεννιέται λευκό χαρτί («tabula rasa») ή έχει πάνω του σημάδια που το ορίζουν και προσδιορίζουν. Ίσως πρόκειται για εκείνο το διττό μέρος της φύσης που φαίνεται να μας διαφεύγει, όπου ένα πράγμα ορίζεται ταυτόχρονα με δύο ορισμούς που φαίνονται αντίθετοι ο ένας από τον άλλον, αλλά ίσως τελικά συνυπάρχουν σε μια σφαίρα αντίληψης έξω από τα ανθρώπινα όρια.